نزدیک به ۱۹۰۰ سال پیش٬ در دوران پادشاهی شاپور یکم ساسانی٬ سپاه امپراطوری روم٬ خاک ایران زمین را مورد تجاوز خود قرار داد.ایرانیان در آن جنگ ٬ به رهبری شاپور٬ این پادشاه دلاور و خردمند ایران زمین٬متجاوزان رومی را شکست سختی داده و شخص امپراطور روم را که والریانوس نام داشت به همراه تعداد زیادی از سربازان رومی٬به اسارت گرفتند.این شکست ٬ بدترین شکست رومیان روبروی ایرانیان٬پس از شکست مقابل ارد سیزدهم پادشاه پارتی بود.هنرمندان ایرانی در چند جا٬ از جمله در نقش رستم٬ شهر بیشاپور و.... با کنده کاری روی سنگهای کوه ها و صخره ها٬ برای بزرگداشت و افتخار و یادآوری به آیندگان و نیز متجاوزان آینده به ایران زمین ،صحنه های نبرد و نیز اسارت والریانوس را به تصویر کشیدند.شاپور برای بهره وری بهینه از این متجاوزان، سربازان روم را به همراه امپراطورشان به کار گل گماشت و آنها را زیر نظر مهندسان ایرانی وادار کرد تا بر روی رودخانه گرگر( شعبه ای از رودخانه کرخه خوزستان) در شهر شوشتر، سدها و سازه های آبی برپا دارند.این سازه های آبی دارای سه عملکرد هستند.نخست تقسیم آب و رساندن آن به کشتزارها و دوم رساندن آب برای شرب شهر و سوم گرداندن آسابهای آبی. این سازه ها به راستی نشانه ای از خردمندی، مدیریت و هوشمندی نیاکان ما در آن دوران است و مایه افتخار و اعتماد به نفس هر ایرانی دلبسته به سرزمین مادری می باشد.
جالب اینجاست که عده زیادی از اهالی شهر دزفول٬ بر این باورند که شاپور اسرای رومی را پس از آن ماجرا در کنار رود دز جای داد( دژپل) و مردم دزفول، بازمانده و فزندان همان رومیان هستند.راست و دروغ این ماجرای دومی به گردن خود راویان.
سال گذشته، خوشبختانه این سازه ها به ثبت میراث جهانی درآمد و موجبات شادمانی علاقه مندان به فرهنگ و میراث فرهنگی ایران زمین را فراهم آورد.اما در نهایت شوربختی بعد از گذشت اندکی پس از این ماجرا، قسمتی از این سازه ها به دلیل مرمت غلط و نادرست فروریخت.چند روز پس از این ماجرا من به همراه دو تن از دوستان خوزستانی بازدیدی از این سازه ها داشتم.راستش پس از دیدن آن صحنه های فجیع،..........
بگذریم.
البته چندی بعد ریاست میراث فرهنگی استان خوزستان در گفتگوی با مجله پارسه اعلام کردند که این سازه ها استحکام بخشی و مرمت شده اند.به هر روی، قسمتی از بدنه این سازه ها فروریخت و از بین رفت.حیف و صدحیف.به راستی آیندگان ما درباره ما چه قضاوتی خواهند داشت؟ به نسلهای امروزین ما چه نامی خواهند داد؟ پیش بینی کردنش زیاد سخت نیست.
به هر روی،اکنون پس از گذشت یکسال از این ماجرا، گفتگوی سایت عصرایران را با یکی از کارشناسان ارزنده، توانمند و میهن دوست این سرزمین، جناب مجدالدین رحیمی را که ماجرای فروریزی این بنای ارزشمند تاریخی است ،انتخاب کرده ام و برای استفاده خوانندگان این وبلاگ، آن را در این فضای مجازی قرار می دهم.در پایان این مقدمه بدنیست بدانید، هنوز که هنوز است از این سد-پل باز هم به عنوان یک پل شهری استفاده می گردد و روزانه ده ها خودروی سبک و سنگین از روی آن می گذرند.........
سازه های آبی شوشتر در سی وسومین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر سویل اسپانیا بدون هیچ مخالفتی از سوی اعضا به عنوان دهمین اثر جهانی ایران در اجلاس میراث جهانی به ثبت رسید. مجموعه آسیابهای شوشتر در استان خوزستان شامل دهها آسیاب است که بزرگترین مجموعه صنعتی تا پیش از انقلاب صنعتی به شمار می رود.
مهر: با فرو ریختن بخشی از کناره یکی از پلهای سازه های آبی شوشتر بر روی رودخانه گرگر خبرگزاری مهر عکسهای نحوه مرمت و چگونگی ریزش این بخش از سازه را برای اولین بار منتشر می کند.
این حادثه در حالی رخ می دهد که تنها چند روز از ثبت سازه های آبی شوشتر به عنوان دهمین اثر جهانی ایران در یونسکو می گذرد.
برخی از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی علل و عوامل مختلفی را برای فرو ریختن این بخش از این سازه مهم و تاریخی عنوان می کنند که از آن جمله می توان به نحوه غیر علمی و غیر کارشناسی مرمت انجام گرفته در این محل، فرسایش و استهلاک و عدم مراقبت صحیح، ورود حجم زیاد فاضلاب شهری شوشتر که از مجراهای مختلف وارد رودخانه گرگر می شود، عدم بازسازی و مرمت این سازه ها و در نظر نگرفتن تمهیدات مراقبتی در طول سالیان گذشته و انجام ساخت و سازهای بی رویه بر روی آن اشاره کرد.
در همین رابطه یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر با ابراز تاسف از این مسئله گفت : شیوه مرمتی که بر روی این بخش از سازه های شوشتر که یکی از آثار باستانی مهم کشورمان است اجرا شد غیرکارشناسی و غیر علمی بوده که همین مسئله از اصلی ترین دلایل فروریختن آن بوده است.
در زیر شهر کهن شوشتر با ساخت شبکه های زیرزمینی یکی از هوشمندانه ترین اشکال معماری شهری آبی ایجاد شده بود
مجدالدین رحیمی با تشریح چگونگی مرمت انجام شده در این نقطه، گفت : مرمت کاران سازمان میراث فرهنگی برای مقاوم سازی این نقطه از سازه اقدام به حفر چاههای " رتوری " جهت تزریق ملات مورد نیاز کرده اند اما نکته ای را که در این بین از آن غفلت کرده اند این بود که کار خود را که باید مرحله به مرحله انجام می دادند به یکباره اجرا کردند.
حفر 15 حلقه چاه غیر کارشناسی شده در نزدیکی پل گرگر از اصلی ترین دلایل ریزش این بخش از سازه بوده است
این کارشناس باستانشناسی افزود : مرمت کاران می بایست در حین انجام کار در هر مرحله یک چاه حفر کرده و آن را با ملات پر می کردند و سپس به سراغ چاه بعدی می رفتند، اما آنها با یک اقدام غیر علمی همه چاههای مورد نظر را با فاصله اندک از هم حفر کردند که این مسئله موجب سست تر شدن آن بخش از سازه و در نهایت فروریختن آن شده است.
حفر این چاههای غیر کارشناسی در مدت کوتاهی موجب ریزش این بخش از سازه شد
رحیمی با اشاره به مسامحه کاری که در این زمینه صورت گرفته است گفت : در این روش کاری ضرورت ایجاب می کرد که سلسله مراحل انجام کار بیش از هر چیز دیگری مد نظر قرار گیرد که متاسفانه در مرمت این نقطه به هیچ وجه اتخاذ نشد.
به گفته کارشناسان با وقوع این حادثه در سازه مرمت دوباره آن امکانپذیر نخواهد بود
بر اساس گفته های این کارشناس و با توجه به ثبت این سازه ها در لیست میراث جهانی مسئله ای که باید بیش از همه در رابطه با مواریثی مانند این در نظر گرفته می شد این است که در هنگام محافظت و مرمت آنها باید از مشاوره های تخصصی بین المللی و توانمندیهای امروزی استفاده کرد.
این در حالی است که سازه های آبی شوشتر نه در بخش مشاوره و محافظت و نه در بخش مرمت از مشاوره های مراکز علمی بین المللی و حتی داخلی استفاده نشده و بدون تخصص لازم اقدام به کار شده است.
پیش از فروریختن این بخش از سازه حفاظت کارشناسی شده ای نیز از آن به عمل نمی آمد
مجدالدین رحیمی در ادامه گفتگو با خبرنگار مهر ضمن بیمار خواندن سیستم اداری و بوروکراتیک در رابطه با مرمت میراث باستانی کشور گفت : تعامل علمی بین رشته ها و اصلاح بروکراسی اداری هم در فرآیند تصمیم گیری و هم تصمیم سازی برای حفاظت و مرمت از آثار ملی و بین المللی بیش از همیشه ضرورت دارد چرا که در غیر این صورت پیامدهای بسیار مخربتری در پی خواهد داشت.
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان نیز در همین رابطه حفر 15 چاه غیرکارشناسی که از سوی پایگاه سازه‌های آبی شوشتر بر روی پل گرگر انجام شده را باعث فرو ریختن این پل اعلام کرد .
مجتبی گهستونی گفت: پایگاه میراث فرهنگی سازه‌های آبی شوشتر به منظور استحکام بخشی به پل گرگر و شناسایی لایه‌های تاریخی کنار این پل، اقدام به حفر 15 حلقه به عمق بیش از 10 متر کرده است که این اقدام باعث کاهش استحکام خاک‌های کنار پل و فروریختن بخش‌هایی از دیواره شمالی آن شده است.
در پروژه مرمت چاهها می بایست هر کدام جداگانه حفر و سپس با ملات پر می شد
مجتبی گهستونی افزود: کارگرانی که قرار بوده این حفره ها را پر کنند از ترکیب گچ نشکفته استفاده کرده اند که در نهایت طی یک دوره کوتاه این گچ آب خورده و با تولید گاز باعث ایجاد ترک و ریزش در بدنه این پل شده است و علاوه بر این در کنار این اثر باستانی، تداوم تخلیه فاضلاب‌های شهری باعث ایجاد لجنزاری بزرگ شده است که باید در اسرع وقت برای رفع آن دست به کار شد.
فروریختن بخشی از پل گرگر ضربه غیر قابل جبرانی به دهمین اثر ثبت شده ایران در آثار جهانی وارد کرده است
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان موسوم به تاریانا افزود: کارشناسان یونسکو در برخورد با فاضلاب‌هایی که هم‌اکنون در مجاور سازه‌های آبی شوشتر تخلیه می‌شوند، بسیار کوتاهی کردند و این در حالی است که ثبت جهانی سازه‌ها باید منوط به حذف فاضلاب‌ها می شد.
در مرمت این سازه مهم و تاریخی اصول علمی وکارشناسی رعایت نشده بود
سازه های آبی شوشتر حدود یک ماه پیش در سی وسومین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر سویل اسپانیا بدون هیچ مخالفتی از سوی اعضا به عنوان دهمین اثر جهانی ایران در اجلاس میراث جهانی به ثبت رسید. مجموعه آسیابهای شوشتر در استان خوزستان شامل دهها آسیاب است که بزرگترین مجموعه صنعتی تا پیش از انقلاب صنعتی به شمار می رود.
استفاده از آب در ساخت محیطی برای زندگی براساس شرایط اقلیمی، با ایجاد شبکه های زیرزمینی در زیر شهر کهن شوشتر موجب بروز یکی از هوشمندانه ترین اشکال معماری شهری آبی شده است.
تبادل
لینک هوشمند
آمار
وبسایت: